2014 belooft een jaar vol geschiedenis te worden. Het Koninkrijk der Nederlanden viert zijn tweehonderdste verjaardag, het is honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak en er zijn zeven decennia verstreken sinds onze regio na verwoestende gevechten bevrijd werd. Allemaal gebeurtenissen die de komende tijd uitgebreid herdacht zullen worden.
Zo’n herdenkingsjaar is een moment om de laatste inzichten op een rij te zetten en na te denken over de actuele betekenis van historische gebeurtenissen. Want de verhalen die wij elkaar over het verleden vertellen, veranderen voortdurend. Wat wij herdenken en hoe we dat doen, zegt minstens zoveel over het heden als over het verleden.
In dat licht is het opmerkelijk dat Nijmegen één gedenkwaardig moment compleet lijkt te vergeten: het twaalfhonderdste sterfjaar van Karel de Grote. Op 28 januari 814 overleed de vorst, waarna hij werd bijgezet in de Dom te Aken. Die stad grijpt het herdenkingsjaar aan voor een groots programma met tentoonstellingen, lezingen, concerten, diners, fietsroutes en noem maar op. Ook elders in Europa worden activiteiten voorbereid. Maar in onze eigen Keizer Karelstad blijft het tot nu toe oorverdovend stil. Zijn we de keizer vergeten? Spreekt zijn verhaal ons niet meer aan? Of zijn we het middeleeuwse Nijmegen inmiddels volledig gaan associëren met de Gebroeders van Limburg –die zo’n zes eeuwen later leefden?
Dat zou onterecht zijn. Want het feit dat Karel de Grote juist Nijmegen koos om een van zijn paleizen te bouwen, is van grote betekenis geweest voor de stad. Karels palts werd weliswaar verwoest, maar op dezelfde plek verrees al snel een nieuwe burcht. En zo werd Nijmegen een vorstelijke residentie, een stad waar koningen en keizers verbleven. De bijzondere status van de stad werd in 1230 onderstreept doordat de Duitse koning aan Nijmegen stadsrechten verleende – dezelfde rechten die ook Aken en andere Duitse steden hadden. Dat was voor Nijmegen eeuwenlang een bron van trots en eigendunk.
Met zo’n erfenis kan het toch niet zo zijn dat Nijmegen het Keizer Kareljaar stilzwijgend voorbij laat gaan? Ik weet het, 2014 is al begonnen, dus veel tijd hebben we niet. Maar gezien de tientallen organisaties en bedrijven – van volleybalclubs tot studentenverenigingen en van padvinders tot makelaars – die zich met de naam van de keizer tooien, moet het toch mogelijk zijn samen een interessant en veelzijdig programma te maken. Inwoners van de Karelstad: aan het werk!